Ban sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm dễ lây lan, thường gặp ở trẻ em nhưng người lớn cũng có thể mắc. Tuy không phải là căn bệnh mới, nhưng nhiều người vẫn chưa thật sự hiểu rõ về ban sởi, dẫn đến việc chậm trễ trong nhận biết và điều trị. Việc hiểu đúng và đầy đủ về ban sởi sẽ giúp các bậc phụ huynh, cũng như cộng đồng, có những hành động kịp thời để bảo vệ sức khỏe của bản thân và con em mình.
Ban sởi là gì?
Ban sởi, hay còn gọi là bệnh sởi, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra. Bệnh lây truyền rất nhanh qua đường hô hấp, đặc biệt là khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Khi đã mắc bệnh, người bệnh thường có những biểu hiện đặc trưng như sốt, ho, phát ban toàn thân.
Bệnh sởi không chỉ gây khó chịu trong thời gian mắc bệnh mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến hô hấp, thần kinh và thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được xử lý đúng cách.
Nguyên nhân gây ra ban sởi
Nguyên nhân chính của ban sởi là do virus sởi, thuộc họ Paramyxoviridae. Đây là loại virus có khả năng lây lan rất nhanh, đặc biệt trong môi trường đông người hoặc nơi có điều kiện vệ sinh kém. Virus sởi có thể tồn tại trong không khí hoặc trên các bề mặt đồ vật trong vài giờ, khiến việc lây nhiễm trở nên dễ dàng hơn.
Việc không tiêm vắc xin hoặc tiêm chưa đủ liều là yếu tố nguy cơ chính khiến một người dễ bị nhiễm virus sởi. Ngoài ra, hệ miễn dịch yếu cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.
Dấu hiệu nhận biết ban sởi
Việc phát hiện sớm các dấu hiệu ban sởi là điều cực kỳ quan trọng để can thiệp kịp thời. Bệnh thường diễn tiến theo từng giai đoạn với các triệu chứng rõ ràng.
Giai đoạn ủ bệnh
Giai đoạn này kéo dài từ 7 đến 14 ngày sau khi virus xâm nhập vào cơ thể. Trong thời gian này, người bệnh thường chưa có triệu chứng rõ ràng nên rất dễ lây lan cho người khác mà không biết.
Giai đoạn khởi phát
Ở giai đoạn này, các triệu chứng ban đầu bắt đầu xuất hiện:
-
Trẻ thường bị sốt cao, từ 38 đến 40 độ C.
-
Xuất hiện ho khan, chảy nước mũi, đau họng và mắt đỏ.
-
Có thể có dấu hiệu hắt hơi nhiều, mệt mỏi và chán ăn.
Điểm đặc biệt là trong giai đoạn này, niêm mạc miệng có thể xuất hiện các đốm trắng nhỏ (gọi là hạt Koplik) – dấu hiệu gần như đặc trưng của sởi.
Giai đoạn phát ban
Sau vài ngày sốt cao, ban đỏ bắt đầu nổi trên da:
-
Ban thường xuất hiện đầu tiên ở mặt, sau đó lan dần xuống thân mình, tay chân.
-
Ban có màu hồng nhạt, dày dần lên và lan khắp cơ thể.
-
Sau khoảng 3 – 5 ngày, ban bắt đầu mờ dần và có thể để lại vết thâm trên da.
Kèm theo đó, trẻ vẫn sốt, mệt và ăn uống kém. Đây là giai đoạn dễ xảy ra biến chứng nếu không được theo dõi sát.
⇒ Sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác mà bạn có thể tham khảo thêm để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình: Migrin Plus
Ai có nguy cơ cao bị ban sởi?
Không phải ai cũng có nguy cơ mắc sởi như nhau. Một số đối tượng dễ bị bệnh hơn và cần được quan tâm đặc biệt.
Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi, có nguy cơ cao nhất do hệ miễn dịch còn yếu và chưa được tiêm phòng đầy đủ. Ngoài ra, người lớn chưa từng tiêm vắc xin hoặc chưa từng bị sởi cũng có thể bị mắc bệnh.
Một số nhóm người khác cũng cần lưu ý:
-
Trẻ không được tiêm chủng đúng lịch hoặc chưa tiêm đủ mũi.
-
Người sống ở khu vực có dịch sởi đang bùng phát.
-
Người có hệ miễn dịch yếu do mắc bệnh mạn tính hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.
-
Phụ nữ mang thai, nếu nhiễm sởi có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
Những biến chứng nguy hiểm của ban sởi
Ban sởi thường bắt đầu với những triệu chứng khá giống cảm cúm và có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng diễn tiến nhẹ nhàng như vậy. Ở một số trẻ em và người có sức đề kháng yếu, bệnh có thể chuyển nặng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng.
Vì vậy, việc nhận biết rõ các biến chứng thường gặp sẽ giúp cha mẹ chủ động theo dõi, xử trí sớm và tránh được hậu quả nghiêm trọng.
Các biến chứng thường gặp
Ban sởi có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe phức tạp:
-
Viêm tai giữa: Đây là biến chứng phổ biến ở trẻ em, gây đau tai và giảm thính lực tạm thời.
-
Tiêu chảy cấp: Trẻ bị mất nước nhanh chóng, dễ dẫn đến suy kiệt.
-
Viêm phổi: Biến chứng nguy hiểm nhất, có thể gây suy hô hấp và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
-
Viêm não: Hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, để lại di chứng nặng nề về thần kinh hoặc có thể tử vong.
Biến chứng lâu dài
Một biến chứng hiếm gặp nhưng đáng lo ngại là viêm não xơ hóa bán cấp (SSPE), xuất hiện sau vài năm mắc sởi. Đây là biến chứng mạn tính, không thể chữa khỏi và dẫn đến tử vong.
Cách chăm sóc trẻ bị ban sởi tại nhà
Khi trẻ mắc sởi, điều quan trọng là chăm sóc đúng cách để tránh biến chứng và giúp trẻ mau hồi phục. Phần lớn trẻ mắc sởi có thể được chăm sóc tại nhà nếu không có dấu hiệu nặng.
Những việc cha mẹ cần làm
Để trẻ được chăm sóc tốt, gia đình cần lưu ý:
-
Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều, ở nơi thoáng mát, tránh gió lùa.
-
Hạ sốt bằng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và lau mát cơ thể bằng khăn ấm.
-
Đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, cho trẻ ăn thức ăn dễ tiêu như cháo, súp, trái cây mềm.
-
Uống nhiều nước, nước cam, nước oresol để bù nước và tăng sức đề kháng.
-
Giữ vệ sinh cơ thể và răng miệng, tắm bằng nước ấm và lau khô nhẹ nhàng.
Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?
Dù đã chăm sóc tại nhà, nhưng nếu trẻ có những biểu hiện sau thì cần đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt:
-
Sốt cao liên tục không hạ sau 3 ngày.
-
Trẻ lừ đừ, bỏ bú, bỏ ăn, khó thở.
-
Co giật, mất ý thức, mắt mờ hoặc có các biểu hiện bất thường khác.
-
Có dấu hiệu mất nước nặng như môi khô, mắt trũng, tiểu ít.
Việc khám sớm sẽ giúp phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng, bảo vệ an toàn cho trẻ.
Cách phòng ngừa ban sởi hiệu quả
Việc chủ động phòng ngừa ban sởi là điều cần thiết đối với mọi gia đình, đặc biệt là khi sống trong môi trường đông đúc hoặc có trẻ nhỏ. Bởi vì sởi là bệnh có tốc độ lây lan rất nhanh, nên chỉ cần một trường hợp nhiễm bệnh cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều người xung quanh. Chính vì vậy, mỗi người cần trang bị cho mình kiến thức đúng đắn để bảo vệ bản thân và cộng đồng.
Trong số các biện pháp phòng ngừa hiện nay, tiêm vắc xin vẫn là phương pháp được đánh giá cao nhất về hiệu quả và độ an toàn.
Tiêm phòng vắc xin sởi
Tiêm vắc xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất hiện nay. Vắc xin sởi thường được tiêm cho trẻ theo lịch tiêm chủng quốc gia:
-
Mũi 1: khi trẻ 9 tháng tuổi.
-
Mũi 2: khi trẻ 18 tháng tuổi (hoặc theo chương trình tiêm chủng mở rộng có thể là vắc xin phối hợp sởi – quai bị – rubella).
Việc tiêm phòng đúng lịch giúp cơ thể sản sinh kháng thể, chống lại virus sởi một cách hiệu quả.
Những biện pháp bổ sung
Bên cạnh tiêm vắc xin, các gia đình nên chú ý thực hiện các biện pháp sau:
-
Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh sởi.
-
Giữ gìn vệ sinh nhà cửa, rửa tay thường xuyên cho cả người lớn và trẻ nhỏ.
-
Cách ly trẻ mắc sởi khỏi trẻ lành ít nhất 4 – 5 ngày từ khi phát ban.
-
Tăng cường dinh dưỡng và bổ sung vitamin A giúp tăng sức đề kháng.
Những điều cần lưu ý về ban sởi
Sởi là bệnh rất dễ lây lan nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu phát hiện kịp thời. Không nên chủ quan khi thấy trẻ có biểu hiện sốt, ho và nổi ban. Việc chủ động đưa trẻ đi khám và tuân thủ các hướng dẫn y tế sẽ giúp tránh được nhiều biến chứng đáng tiếc.
Gia đình có trẻ nhỏ nên thường xuyên cập nhật thông tin về lịch tiêm chủng, tình hình dịch bệnh và đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, an toàn cho trẻ.
Kết luận
Ban sởi là bệnh truyền nhiễm phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu mỗi người đều có hiểu biết và ý thức phòng ngừa đúng đắn. Bằng cách nhận biết sớm các dấu hiệu, chăm sóc đúng cách và thực hiện tiêm chủng đầy đủ, chúng ta có thể bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi những ảnh hưởng nguy hiểm của căn bệnh này.
Comments are closed.